Ο λοιμός στην Αθήνα του Περικλή ήταν… Εμπολα;


Ο λοιμός στην Αθήνα του Περικλή ήταν… Εμπολα;

Ο λοιμός στην Αθήνα του Περικλή ήταν… Εμπολα;

Ο επικίνδυνος ιός θεωρείται ότι έπληξε την πόλη εξοντώνοντας μεγάλο μέρος του πληθυσμού της
Ο λοιμός που έπληξε την Αθήνα στην εποχή της ακμής της ίσως οφειλόταν στον ιό Εμπολα



Ο λοιμός που έπληξε την αρχαία Αθήνα στα χρόνια του Περικλή και στον οποίο αναφέρεται εκτενώς ο Θουκυδίδης κατά την εξιστόρηση του Πελοπονησιακού Πολέμου, ίσως ήταν η πρώτη καταγραφή του ιού Έμπολα στην ιστορία, υποστηρίζει αμερικανός ερευνητής. Πρόκειται για έναν ισχυρισμό που έχει γίνει και από άλλους επιστήμονες στο παρελθόν.
Τα στοιχεία
Ο Πάουελ Καζαντζιάν, καθηγητής ιστορίας και λοιμωδών νοσημάτων του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, σε μια νέα μελέτη του που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Clinical Infectious Diseases» θεωρεί πιθανό ο λοιμός που ξεκίνησε στην Αθήνα το 430 π.Χ να οφειλόταν στον ιό Έμπολα.
Αυτή την εκτίμηση τη βασίζει σε τρία στοιχεία: στην ομοιότητα των συμπτωμάτων όπως αυτά έχουν καταγραφεί από τον Θουκυδίδη (υψηλός πυρετός, συνεχείς εμετοί, πονοκέφαλοι, εξάντληση, πόνοι στο στομάχι, διάρροια, αιμορραγία από το στόμα, αφυδάτωση κ.α.), στον μεγάλο αριθμό θανάτων μεταξύ των αρρώστων (μετά από επτά έως εννέα μέρες ασθένειας), καθώς και στην προέλευση της άγνωστης νόσου από μια περιοχή νότια της Αιγύπτου, που ο Θουκυδίδης αποκάλεσε «Αιθιοπία», όρο που οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν για να αναφερθούν γενικότερα στην υποσαχάρια Αφρική, εκεί δηλαδή όπου είναι γνωστό ότι πρωτοεμφανίσθηκε ο Έμπολα στην εποχή μας.
«Ασθένειες όπως ο Έμπολα, που συνήθως κατατάσσουμε στην κατηγορία των νέων ή αναδυόμενων ασθενειών, στην πραγματικότητα μπορεί να είναι πολύ παλαιότερες από ό,τι συνειδητοποιούμε» δήλωσε ο Καζαντζιάν. Όπως εκτιμά, Αφρικανοί που είχαν έλθει στην αρχαία Αθήνα ως δούλοι (υπηρέτες, αγρότες κ.α.), μπορεί να μετέφεραν τον ιό στην πόλη μέσω του λιμανιού του Πειραιά, όπου κατέφθασαν με το πλοίο. Θεωρεί επίσης σημαντικό ότι, όπως συνέβη και στην εποχή μας, οι πρώτοι που πέθαναν από τον λοιμό, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, ήταν οι ίδιοι οι γιατροί.
Πανάρχαιος
Οι περισσότεροι επιστήμονες θεωρούν ότι το πρώτο ξέσπασμα του Έμπολα συνέβη το 1976 στη Δημοκρατία του Κογκό (τότε Ζαϊρ). Όμως επίσης δέχονται ότι ο ιός Έμπολα είναι πανάρχαιος και δεν αποκλείουν ότι μόλυνε ζώα ακόμη και πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια, πολύ πριν πλήξει και τους ανθρώπους.
Κατά καιρούς, έχουν προταθεί διάφορες νόσοι ως αιτία για τον πενταετή λοιμό της αρχαίας Αθήνας, γνωστό και ως «σύνδρομο του Θουκυδίδη», που άρχισε το 430 π.Χ., όπως ο τύφος, η ευλογιά, η ιλαρά, ο άνθρακας, η βουβωνική πανώλη (πανούκλα) κ.α. Ο αμερικανός επιστήμονας υποστηρίζει ότι καμίας άλλης ασθένειας τα συμπτώματα δεν ταιριάζουν τόσο στις αρχαίες περιγραφές, όσο της νόσου Έμπολα. Ο Καζαντζιάν παραδέχθηκε πάντως ότι η εκτίμησή του δεν μπορεί να θεωρηθεί οριστική απάντηση και ότι συνεπώς το ζήτημα παραμένει ανοικτό.
Ο Ουίλιαμ Σάφνερ, καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Λοιμωδών Νοσημάτων του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Βάντερμπιλτ του Τενεσί, δήλωσε ότι «μάλλον ποτέ δεν θα μάθουμε τι προκάλεσε την αθηναϊκή επιδημία. Θεωρώ κάπως τραβηγμένο όμως ότι ο λοιμός της Αθήνας οφειλόταν στον Έμπολα, αν και είναι ευχάριστο ότι νέοι άνθρωποι ασχολούνται με το ζήτημα και κάνουν εικασίες».
Σε κάθε περίπτωση, ο Καζαντζιάν επεσήμανε πως οι παρατηρήσεις του Θουκυδίδη (ο οποίος είχε ο ίδιος νοσήσει, αλλά επέζησε) προσφέρουν μαθήματα για τον σύγχρονο κόσμο. Ο έλληνας ιστορικός παρατήρησε ότι ο φόβος των Αθηναίων επιδείνωσε το πρόβλημα, καθώς οι άνθρωποι συχνά εγκατέλειπαν τις ευθύνες τους απέναντι στους άλλους, ενώ παράλληλα συνωστίζονταν σε ορισμένους χώρους, με συνέπεια να εξαπλώνεται η νόσος πιο εύκολα. Κάτι ανάλογο, σύμφωνα με τον αμερικανό ερευνητή, παρατηρείται και στην εποχή μας, εμποδίζοντας έτσι τις προσπάθειες ελέγχου του Έμπολα στην Αφρική.http://www.tovima.gr

Η λίστα ιστολογίων μου